بازآفرینی مفهوم محله در شهرهای ایرانی - اسلامی بر پایه اصول نوشهرسازی نمونه موردی: محله حسن آباد اصفهان

محله درشهراسلامی، سکونتگاه گروههای قومی، نژادی، مذهبی و صاحبان پیشه ها است. در شهرهای بزرگ گاهی هر محله برای خود شهری بود نیمه مستقل با بازارها، مساجد، گرمابه ها و سازمان اداری و حتی اقتصادی مشخص که وابسته به حکومت شهر بود. همکاری و تعاون بین افراد یک محله و حمایت اجتماعی و اقتصادی آنان از همدیگر آنقدر بودکه فقدان قوانین و مقررات برای تأمین امنیت اجتماعی فرد را تا حدودی جبران می کرد. «هم محله ای» بودن هم نوعی ارزش محسوب می شد وگونه ای تعهد برای هریک از افراد محله، برای حمایت از سایرافراد محله خود در برابر دیگران ایجاد می کرد. اکنون این محلات به سبب عدم باززنده سازی کالبد و فعالیت های موجود با مشکلاتی مواجه شده اند.این آسیب ها سبب شده تا محلات کهن این شهرها از جمعیت اصلی خود خالی شده و جمعیت ساکن در آنها به نقاط دیگری از شهر که معمولا بافت های تازه توسعه یافته ی شهری، آن هم با الگوهای مدرن است جابجا شوند. این نقاط سکونتگاهی جدید در بهترین حالت، الگوهای کلاسیک تقسیمات شهری چون واحد همسایگی را مورد توجه قرار داده و بی اعتنا به پیشینه ی بلندمدت محلات ایرانی توسعه یافته اند.این بافت های جدید به سبب عدم برخورداری از مختصات اجتماعی ، اقتصادی، کالبدی و فضایی محله به هیچ وجه دارای ماهیت محله ای نبوده اند.ریشه یابی این مشکلات سبب خواهد شد تا به بازشناسی مفهوم محله دست بزنیم و در نتیجه به این واقعیت دست یابیم که مفهوم و معنای محله در زندگی امروز، دارای ماهیت متفاوتی از گذشته می باشد و این سوالات در پژوهش مطرح می شود که : -کارکردها و ویژگی های محله در شهراسلامی چه بوده و چه شباهت یا تمایزی با اصول شهرسازی معاصر(نوشهرگرایی) دارد؟ - آیا می توان اصول شهرسازی اسلامی را در شهر امروز احیاء نمود؟ -چگونه می توان به محله ای دست یافت که اصول و ویژگی های اسلامی را داشته و متناسب با نیازهای معاصر نیز باشد؟ به همین دلیل بکارگیری اندیشه های مکتب اصفهان به عنوان نماد شهرسازی بومی از یک سو و اصول نوشهرگرایی به عنوان نمادی از نظریه های معاصر از سویی دیگر می تواند در راستای اهداف توسعه ی پایدارهمبستگی محله ای گذشته را به محلات امروزی بازگردانده و درعین حال پاسخگوی نیازهای کنونی ساکنین باشد. پژوهش حاضر به دنبال معاصر سازی و بازآفرینی ارزش های گذشته محلات شهری در پاسخ به عدم کارایی کاربری ها و زیرساختهای توسعه های جدید شهری است تا بتواند به اهداف مورد نظر یعنی احیاء ساختار کالبدی، تقویت هویت فضایی-کالبدی و جذب ساکنین دست یابد .در این راستا مولفه ها و معیارهای حاصله از بررسی و تحلیل پژوهش می تواند ما را در این راه یاری رساند. معیارهایی همچون پیوستگی فضایی، تنوع فضایی و سلسله مراتب از مواردی است که می تواند محله ای با هویت ایرانی- اسلامی به تصویر کشیده و بر پایه نوشهرگرایی مواردی نظیر : سرزندگی، ایمنی،نظارت ناخودآگاه و امنیت نیز در محلات فراهم کند.